Onder sommige linkse medemensen en zeker onder veel artiesten is voetbal haten of afwijzen bon ton. En het is niet dat de FIFA of de voetbalwereld algemeen daarvoor zelf niet de munitie aanreikt – corruptie, geweld, hyperkapitalisme, tribalisme, homofobie, sports- en greenwashing, racisme en domheid zijn zo nauw verweven met het voetbal van de 21ste eeuw dat het op zich een microkosmos van alles wat verkeerd is in de wereld. Maar welke echte sportfan krijgt het niet warm van bijvoorbeeld een pretentieloze voetballer als Hans Vanaken met gratie, elegantie en efficiëntie te zien bewegen over een voetbalveld? Ik schreef zelf ooit schertsend dat de Belgische Gouden Generatie bewijst dat diversiteit en racisme kunnen overwonnen worden als iedereen een miljonair is, maar er is iets van aan. Sportieve prestaties kunnen brutaal eerlijk zijn, zonder onderscheid in etnie en cultuur. Ik zag gisteren Qatar, dat meer dan €200 miljard investeerde in de organisatie van de Wereldbeker 2022 (meer dan de vorige zeven organisatoren samen!), afgaan als een gieter tegen een degelijk Ecuador, een veel armer land dat – opnieuw – eerlijk zijn weg naar de Wereldbeker heeft afgelegd.
Nu, het is ieders recht om de buitensporige aandacht voor sport en zeker voetbal maar niets te vinden (behalve Vlaamse wielerfans, wier weeklachten over de aandacht voor voetbal hypocrisie zijn van de zuiverste soort), en ‘the love of the game’ kan je niet naar iedereen verspreiden. Dat is oké. Waar ik mensen wel even van wil overtuigen: de verbazingwekkende speech van de FIFA-voorzitter Gianni Infantino op 18 november. Infantino deed daarin de vooral Westerse kritiek op Qatars omgang met arbeidsrechten, vrijemeningsuiting en seksuele minderheden af als typisch Westers kolonialisme, Europese betweterigheid en imperialistische hypocrisie. Rechtse commentatoren en politici sprongen met gusto in de verbaasde stilte die erop volgde door hier op mysterieuze wijze links de schuld van te geven. Want: bediende Infantino zich niet van typisch linkse taal om een reactionair regime te steunen? Is dit de toekomst die links wil?
Het eerste antwoord daarop is even elegant als de passes van Hans Vanaken: er kunnen twee dingen tegelijk waar zijn. Weinig linkse mensen zullen problemen hebben met inzien dat Qatar een dubieuze organisator is van de Wereldbeker en dat de gasrijkdom en de moderne slavernij die er plaatsvindt problematisch is. Tegelijk is het ook correct dat onze eigen Westerse normen en waarden lacunes hebben. Je kan wel zeggen dat Qatar dat de bierconsumptie in en rond hun voetbalstadions verbiedt een uiting is van sharia, maar het geeft ook te denken over hoe het Westen alcoholconsumptie en de daaruit voortvloeiende problemen beschouwt als integraal deel van de voetbalcultuur. Als onze normen en waarden inderdaad superieur zouden zijn, dan is dat iets wat we moeten bewijzen en niet moeten afdwingen. Als bijvoorbeeld vrijemeningsuiting zo belangrijk is, waarom doet niemand iets aan een miljardair die Twitter opkoopt en fascistisch stuk vreten als Donald Trump zijn account teruggeeft? Als we zo veel geven om de queer-gemeenschap, hoe komt het dat geen enkele wereldberoemde voetballer uit Europa zich ooit heeft geout als gay, genderfluïde of trans?
Het tweede antwoord is een snedige counter die op gang is getrokken door Kevin De Bruyne: de rechtse reactie op Infantino’s demarche is een klassiek voorbeeld van projectie. Het is immers rechts dat graag linkse en progressieve taal gebruikt om reactionaire ideeën te verdedigen. Om maar iets te zeggen: een lerares met een hijab is voor rechts blijkbaar onaanvaardbaar omdat het een ideologie zou uitdragen. In bijvoorbeeld een katholieke school, waar soms nog (oude) priesters wonen, wat dan weer geen probleem is voor rechts. Ook opvallend: de hijab is het probleem, niet bijvoorbeeld mannen met islamitische baarden. Over vrouwen die zich verplicht voelen op de werkvloer hakken en make-up te dragen, zwijgt rechts in alle talen.
De rechtse politici die het meest furieus communiceren over het problematische Qatar, stemmen in Vlaamse, federale en Europese parlementen overigens steevast tegen betere beschermingen voor arbeiders, vrouwen en minderheden. Met andere woorden: Infantino’s pseudo-progressieve verdediging van Qatar lokte een pseudo-progressieve verdediging van Westerse waarden uit bij rechts omdat rechts de kans schoon zag om links in de hoek te duwen. Op dat vlak moet ik met lange tanden Thibaut Courtois zijn die een zeldzaam tegendoelpunt slikt en Infantino gelijk moet geven: homofobie in de islamitische wereld is inderdaad een Westerse introductie. De pre-koloniale moslimwereld was zeker geen queer paradijs, maar de houding tegenover seksuele betrekkingen tussen mensen van hetzelfde geslacht was er één van mildheid, analoog aan hoe de Oude Grieken en Romeinen erover dachten. Het was juist het Westen dat in de 19de eeuw sodomie zag als barbaars en vulgair dat de idee ingang deed vinden dat pakweg een lul in de kont van een andere man moreel verwerpelijk was.
Dat rechtse commentatoren doen alsof Infantino ‘woke’ aanhangt is net zo belachelijk als de prestatie van het Qatarese voetbalteam tegen Ecuador. Infantino en Qatar zijn juist objectieve bondgenoten voor hen. De sharia-wetten die gelden in veel Arabische landen zijn natte dromen voor Dries, Marine en Donald. Het extreme kapitalisme van Qatar is een wensdroom voor Bouchez, Dedecker en Ampe. En ze hopen op de domheid en oppervlakkigheid van veel voetbalfans dat we dit niet inzien.
