Op zijn blog Maandans verdedigde op 21 september de journalist, schrijver, denker en algemeen minzaam man Frank Van Laeken het afschaffen van de opkomstplicht bij verkiezingen, en met goede argumenten. Ik heb immers lang diezelfde argumenten gebruikt. Overigens net zoals Van Laeken verdedigde ik dit niet vanuit het idee dat soms leeft op links, namelijk dat je er het Vlaams Belang pijn mee gaat doen - dat verhaaltje van die "foert"-stem is er één dat hun kiezers zelf graag opdissen omdat dat sympathieker klinkt dan openlijk zeggen dat je vindt dat iedereen die bruiner is dan een papieren zak moet opkrassen uit Vlaanderen.
Als je zijn blogtekst niet wil lezen, komt het in het kort hier op neer: door mensen te verplichten op te dagen in het stemlokaal, heb je ook een hele hoop aan gedemotiveerde en/of ongeïnformeerde stemgerechtigden die maar n’importe quoi doen in het stemhok. Die mensen hebben sowieso al het gevoel dat ze hun tijd verdoen en de democratie schiet er niets bij op. Als ze hun democratisch recht niet willen uitoefenen en de uitkomst van de verkiezingen hen niet aanstaan, dan moeten ze er ook niet over klagen achteraf.
Het laatste decennium ben ik hier echter zelf van teruggekomen, om de volgende redenen:
1. Er valt een groep kiezers weg die zich anders wel zou informeren en een bewuste keuze zou maken
Ik heb geen cijfermateriaal hierover, maar ik ben er vrijwel zeker van dat de opkomstplicht een significant deel van de bevolking zich doet informeren en dat die dat anders niet zou doen en niet zou komen stemmen. Opkomstplicht geeft hen gewoon het duwtje dat ze nodig hebben.
2. Als er geen opkomstplicht is, kunnen partijen niet enkel mensen motiveren, maar ook demotiveren om te gaan stemmen
Onder de opkomstplicht is het voor politieke partijen zaak om een zo breed mogelijk publiek aan te spreken. Als de opkomstplicht wegvalt, kan je argumenteren dat partijen nog meer hun best moeten doen om volk naar de stembus te lokken, maar krijgen ze naast brede ingang vinden nog twee andere opties: de harde kern extra motiveren om zeker te komen door hardere, scherpere boodschappen; of potentiële opposanten net demotiveren om te komen stemmen onder valse voorwendsels. Er is vandaag al geen gebrek aan organisaties en bewegingen die proberen om de democratie onderuit te halen. Het afschaffen van de opkomstplicht geeft hen een nieuw wapen in handen.
3. Scheefgetrokken resultaten
Over demotiveren gesproken: Van Laeken haalt zelf aan dat de gemeente waar hij woont al millennia door de christendemocraten bestuurd wordt en ziet pro noch contra om dit per se te veranderen (naast het feit dat hij toegeeft niets te weten over de lokale politiek). Hierdoor kunnen meerderheden veel forser lijken dan dat ze eigenlijk zijn, waardoor ze almaar meer de allure beginnen aannemen van een onvermijdelijkheid, waardoor almaar meer mensen die er eigenlijk een andere mening op na houden thuis blijven. Die desinteresse kan er mettertijd voor zorgen dat bestuurders zich onaantastbaar wanen en zo corrupt worden als de pest.
4. De facto bestaat de opkomstplicht toch al niet meer
Bij één van de vorige verkiezingen had ik me grandioos overslapen en ben dus niet gaan stemmen. Ik heb daar nooit een boete voor gekregen, geen communicatie van overheidswege, niets. De staat houdt zich niet bezig met het actief opsporen en vervolgen van mensen die niet gaan stemmen. Die grijze zone zal enkel groeien, waardoor de gedemotiveerden vanzelf thuis zullen beginnen blijven. Daarmee is het grootste doel van wie nu de opkomstplicht wil afschaffen eigenlijk al bereikt. Door dit formeel te maken creëer je volgens mij dus meer (potentiële) problemen dan dat je ermee oplost.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten