Overspannen snaren

Van alle artiesten moet het meest miskende type ongetwijfeld wel de schrijver zijn. Dat stinkt naar zelfbeklag en is het ook. Men zou ook kunnen denken dat ik ervan geniet uitgebreid de masochist uit te hangen en me te wentelen in een misbegrepen genie, en dat mag men gerust. Het doet geen afbreuk aan de waarheid.

De miskenning begint al op de plek waar alle miskenden met elkaar bekend zijn: op café. Elke debiel die drie akkoorden kan spelen, kan zich uitgeven als muzikant zonder dat daar vragen bij gesteld worden. Jezelf voorstellen als schrijver klinkt echter onmetelijk pretentieus, en mag je in principe alleen maar zeggen als je al ergens in de boekhandel verkrijgbaar bent. Een beeldhouwer echter, dat kan men al zijn door drolvormige mensenfiguren uit steen te kappen en met gestaalde torso te staan zwoegen boven het volgende meesterwerk, geëxposeerd of niet. En elke enthousiasteling met een coltrui kan zich probleemloos uitgeven voor fotograaf.

De achterliggende idee is waarschijnlijk dat men om muziek te spelen iets moet kunnen dat de meeste mensen niet kunnen, terwijl, tja, iedereen kan schrijven. Bovendien doet een schilder ongewone dingen, zoals urenlang met diverse penselen en verfsoorten peinzend voor een doek staan, terwijl iedereen wel al eens een tekstverwerker gebruikt heeft. Schrijven en lezen zijn ook maar weinig sociaal. Je kan hooguit op een lezing komen kijken hoe een auteur daar staat te staan in het voetlicht, en als die auteur niet stomdronken is, een baret draagt of niet het uiterlijk heeft van iemand die de diepste afvoerputten van Parijs heeft gesmaakt, dan is dat al bij al bekeken maar een saaie piet die z'n eigen huisvlijt meegebracht heeft.

Die clichévoorstellingen trekken zich zelfs door tot het onderwijs. Aan kunstinstellingen in Vlaanderen kan men vanalles volgen. Er zijn hogere opleidingen in muziek, dans, film, tekenen, schilderen, fotografie en beeldhouwen. Maar schrijven - nee, echt goed schrijven, dat kan je niet leren. Dat moet je gewoon kunnen. Waar dat onnozele platonische idee vandaan komt, weet ik niet, maar het is alleszins volledig achterhaald. En het wordt niet in het minst in stand gehouden door de benepen schrijvertjes zelf, die hun methodes doorgaans dermate mystefiëren dat het lijkt alsof je moet zitten wachten op een muze om door je vingers te kanaliseren.

En toch is taal zo belangrijk. Het is niet met zijn schilderijen dat Hitler aan de macht kwam. Bob Dylan was zonder zijn teksten nooit een icoon van een generatie geworden, en het Vrijheidsstandbeeld verklaarde zelf niet de onafhankelijkheid van de Verenigde Staten. Taal is overal, net als lucht. Precies daarom lijkt ze vanzelfsprekend en nauwelijks de moeite om de aandacht op te vestigen. Maar het sculpteren uit die lucht vergt moeite. Het design van die ijle, vanzelfsprekende woorden is geen willekeurig proces. Dat die designers doorgaans onaangename windbuilen zijn, zal ik zeker niet ontkennen. Maar wij hebben niet minder het recht idioten te zijn dan slechtgekapte dronkaards die een gitaar in de juiste richting kunnen vasthouden, en we verdienen niet minder respect dan iemand die jarenlang getraind heeft om vol trots een tutu en turnpantoffels te dragen. Trakteer me op café op een stevige vodka, en ik trakteer je op een knuffel.